Historia w duchu dwóch wyznań

Niepozorny z zewnątrz drewniany kościół pw. Nawiedzenia NMP w Klępsku zachwyca swoim bogatym wnętrzem. Został wybudowany dla potrzeb miejscowych katolików w XIV wieku. W 1576 roku przejęli go ewangelicy. Na przełomie XVI i XVII wieku dokonano w nim zaskakującej aranżacji wnętrza związanej z dostosowaniem świątyni dla potrzeb kultu luterańskiego. Wykonano wtedy renesansowe malowidła i rzeźby wpisujące się w śląską sztukę reformacji. Biblijne obrazy wypełniają niemal całe wnętrze kościoła. Gdzie nie spojrzeć, znajdują się różnorodne, utrzymane w kolorowej tonacji, malarskie przedstawienia historii zbawienia. Wiemy, jak wielką rolę odgrywa sztuka religijna w przekazie wiary, angażując zmysły człowieka i pozwalając mu wyobrazić sobie biblijne dzieje. W kościele w Klępsku odziaływanie sztuki religijnej na wnętrze człowieka jest niezwykle bezpośrednie. Kościół po latach powrócił do katolików i obecnie jest filią parafii pw. św. Stanisława Biskupa w Łęgowie. Wiele serca w opiekę nad zabytkiem włożył dawny proboszcz ks. Olgierd Banaś, który przez trzydzieści jeden lat troszczył się o drewniany kościół. To w czasie jego posługi 15 marca 2017 roku świątynia rozporządzeniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy została uznana za Pomnik Historii.

ks. Rafał Witkowski

Kościół w Klępsku, diec. zielonogórsko-gorzowska

Biblia pauperum

Strop prezbiterium ma kształt pozornego sklepienia kolebkowego i cały jest pokryty malowidłami biblijnymi, które wpisują się w średniowieczną koncepcję o nazwie „Biblia pauperum”, czyli dosłownie „Biblia ubogich”. Polega to na umieszczeniu w parach analogicznych scen biblijnych Starego i Nowego Testamentu. Te wydarzenia są zestawione typologicznie według zasady, że z jednej strony sklepienia znajduje się piętnaście scen ze Starego Testamentu, a z drugiej strony – na zasadzie symetrycznego odbicia – umieszczono zdarzenia z Nowego Testamentu. W ten sposób można poznać starotestamentalne „zapowiedzi” i ich nowotestamentalne „wypełnienie”, na przykład: Pascha Żydów i Ostatnia Wieczerza czy Wywyższenie Węża Miedzianego i Ukrzyżowanie Chrystusa. Dzięki temu niepiśmienny lud mógł dobrze poznać biblijne historie, wpatrując się w ścienne obrazy.

ks. Rafał Witkowski

Kościół w Klępsku, diec. zielonogórsko-gorzowska

Ewangelickie rysy

Wielką wartość ma ołtarz w formie tryptyku z około 1500 roku pochodzący jeszcze z początkowego okresu, kiedy świątynia należała do katolików. W centrum znajduje się figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Ciekawostkę stanowi fakt, że jej pozostawienie w tym miejscu przez ewangelików świadczy o wybiórczym stosunku luteranizmu do średniowiecznego dziedzictwa. Reformacja odnosząca się do wnętrza świątyń polegała na umieszczeniu dodatkowych przedstawień chrystologicznych. W kościele w Klępsku pod tryptykiem z Madonną ewangelicy dodali obraz Ostatniej Wieczerzy z charakterystycznymi czterema płonącymi świecami, natomiast nad nim – jako zwieńczenie ołtarza głównego – usytuowali rzeźbę Chrystusa ukrzyżowanego. Ewangelickich motywów jest jednak w świątyni więcej.

ks. Rafał Witkowski

Kościół w Klępsku, diec. zielonogórsko-gorzowska

Chrzcielnica i ambona

Na drewnianej chrzcielnicy z 1581 roku również przedstawiono sceny biblijne. Jest ich aż osiem. Część z nich wprost łączy się ze starotestamentalnymi zapowiedziami chrztu, jak na przykład Potop czy Przejście przez Morze Czerwone. Część natomiast dotyczy Nowego Testamentu, choćby Spotkanie Chrystusa i Samarytanki przy studni oraz Wesele w Kanie Galilejskiej. Dzięki takiemu artystycznemu zabiegowi można odkryć te miejsca w Piśmie Świętym, które prezentują historię zbawienia i akcentują dar nowego życia w Chrystusie. Wnętrze kościoła aż nadto mówi same za siebie. Nie sposób nie dostrzec pięknej drewnianej ambony z 1614 roku ozdobionej oryginalnymi motywami. Oprócz figurek czterech ewangelistów można znaleźć owoc granatu, który czasami jest utożsamiany z rajskim owocem. Znakiem czasów luterańskich są rzeźby Marcina Lutra i Filipa Melanchtona.

ks. Rafał Witkowski

Kościół w Klępsku, diec. zielonogórsko-gorzowska

Niesamowite przedstawienia

Na parapetach empor umieszczono kolejne dekoracje malarskie wyrażające chronologię dziejów biblijnych. Najstarsza południowa empora z 1586 roku jest przyozdobiona sześcioma scenami z Księgi Rodzaju odnoszącymi się do wydarzeń z rajskiego ogrodu. Na emporze zachodniej widnieją obrazowe przedstawienia kolejnych przykazań Dekalogu. Z kolei na emporach północnych w części prezbiterium można poznać liczne cuda Chrystusa wraz z rymowanymi opisami w języku niemieckim. W jeszcze innym miejscu można odnaleźć cykl wielkich grzeszników biblijnych, między innymi Nabuchodonozora, Dawida, Marii Magdaleny czy Zacheusza. Po południowej stronie prezbiterium przedstawiono personifikacje pięciu zmysłów człowieka w połączeniu z podatnością na grzeszne pokusy. Na suficie nawy natomiast odnajdziemy wizerunki proroków Starego Testamentu i dwunastu Apostołów. Żaden opis nie zastąpi jednak osobistej wizyty w kościele, który jest jak Biblia w obrazkach…

Aby zwiedzić Pomnik Historii w Klępsku, wystarczy umówić wizytę u p. Waleriana Stawickiego pod numerem 68 385 16 38.

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z wnętrza świątyni.