Ks. Mariusz Frukacz: – Sakrament pokuty i pojednania zajmuje bardzo ważne miejsce w życiu Kościoła. Jak z perspektywy blisko 60 lat kapłaństwa widzi Ksiądz znaczenie tego sakramentu zarówno dla życia kapłańskiego, jak i dla wiernych?

Ks. Tadeusz Bijata: – To, jakim przeżyciem jest sakrament spowiedzi św. dla penitenta, zależy również od osobowości kapłana. Powinien on zawsze podchodzić do spowiadającego się z wielkim szacunkiem, kulturą i delikatnością. Nie powinien być zdenerwowany. Dobrze jest, gdy kapłan przed spowiedzią chwilę się pomodli i skupi, wyciszy. Jako kapłani musimy stale pamiętać, że przecież każdy z nas jest dzieckiem Bożym. Może ten człowiek upadł, ale jeżeli chce się spowiadać, to znaczy, że chce się nawrócić. A nawrócić się to znaczy zerwać z przeszłością, zerwać z grzechem i w przyszłości go nie popełniać. Trzeba pamiętać, że grzech najbardziej rani Pana Boga, ale rani także człowieka osobiście, bo pozbawia go godności. Rani również Kościół, bo pomniejsza w nim dobra duchowe. Kapłan jako spowiednik powinien pamiętać o słowach Jezusa z Niedzieli Zmartwychwstania, kiedy spotkał się On z Apostołami w Wieczerniku: „Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20, 22-23). Pan Jezus wiedział, że jesteśmy słabi na skutek grzechu pierworodnego, i ustanowił sakrament pokuty po to, żeby człowiek mógł do Niego powrócić. Pan Jezus leczył i ludzkie ciało, i ludzką duszę. Jako przykład można podać ewangelicznego paralityka, którego mężczyźni wnieśli do domu, a Pan Jezus powiedział: „Synu, odpuszczają ci się twoje grzechy” (Mk 2, 5). Kiedy inni dziwili się tym słowom, Jezus polecił również: „Wstań, weź swoje łoże i idź do domu!” (Mk 2, 11). A zatem uzdrowił duszę i ciało. I to jest rzecz bardzo ważna. Pan Jezus zawsze miał czas na rozmowę z grzesznikami. Ogarnął swoim miłosierdziem grzeszną niewiastę. Nawet na krzyżu nawrócił złoczyńcę. Tu są wielka miłość i ogromne przebaczenie ze strony Jezusa. Kapłan, który sprawuje sakrament pokuty i pojednania, powinien wiedzieć, że przede wszystkim jest narzędziem i znakiem miłosiernego Boga i miłości Chrystusa względem grzesznika.

– Niekiedy ludzi paraliżuje sama myśl o spowiedzi. Nie korzystają z tego sakramentu przez całe lata. A kiedy już przychodzą się wyspowiadać, to nie wiedzą, od czego zacząć. Jak w takiej sytuacji może pomóc spowiednik?

– Duszpasterz, który wiele lat jest proboszczem lub wikariuszem na jednej parafii i zna osoby, które latami nie były u spowiedzi, powinien pierwszy spróbować z nimi porozmawiać, wyjść do nich. W takiej rozmowie, bez oceniania kogokolwiek, powinien spokojnie wytłumaczyć, dlaczego Pan Jezus ustanowił ten sakrament. Oczywiście, potrzebne są tutaj także delikatność i czułość, o której dzisiaj tak dużo mówi papież Franciszek. Chodzi o to, aby ludzie nie czuli lęku przed kapłanem i sakramentem spowiedzi św.

– Czasem człowiek odczuwa wstyd przed wypowiedzeniem grzechu...

– Bardzo ważna jest pomoc w przezwyciężeniu tego wstydu, choćby przez uświadomienie penitentowi, że kapłan również spowiada się ze swoich grzechów – ma przecież sam ciągle się doskonalić. Ważne jest uświadomienie, że sakrament pokuty, jako sakrament miłosierdzia, dźwiga człowieka, umacnia go.

– Papież Pius XII mawiał, że największym grzechem jest brak świadomości grzechu...

– Wiele osób rozumienie grzechu wyniosło z domu rodzinnego. Ci ludzie doceniają wagę sakramentu pokuty w Kościele. Fundamentem są tu więc rodzice. Równie ważną rolę w formowaniu sumienia, wiary i świadomości religijnej ma kapłan pracujący we wspólnocie parafialnej. Sam spotkałem na swojej drodze księdza bardzo mocnego w wierze, a zarazem delikatnego w podejściu do drugiego człowieka – i zapamiętałem go na całe moje późniejsze życie...

– Jakie znaczenie mają zadanie pokuty na zakończenie spowiedzi św. i późniejsze jej wypełnienie przez penitenta?

– Pokuta przyczynia się do tego, że człowiek zaczyna się zastanawiać nad swoim postępowaniem, analizować swoje życie duchowe, moralne, to, jak ono wyglądało, i stara się coś zmienić, stać się lepszym. Dzisiaj ludzie używają czasem podczas spowiedzi stwierdzeń bardzo ogólnych. I tu jest ogromna rola kapłana, aby dopytać czy też naprowadzić penitenta, aby cały stanął w prawdzie. Oczywiście, trzeba to czynić spokojnie, z cierpliwością – wydaje się, że potrzebna jest wciąż pogłębiona formacja moralna. Nie bez znaczenia jest również wpływ środowiska, w którym człowiek wzrasta, wpływ mediów na ludzkie sumienie – obecnie największy wpływ mają telewizja i nowoczesne środki przekazu. Ale kiedy człowiek nie wypowie grzechu, to rani się jeszcze bardziej i oddala od Boga, od zbawienia.

– Co Ksiądz doradziłby młodym kapłanom spowiednikom?

– Życie jest o wiele bogatsze niż podręczniki. Kapłani powinni to widzieć, pamiętać o tym, że jest w nim dobro, ale także zło. Powinni się pochylić nad grzechem i spokojnie tłumaczyć człowiekowi, który został nim poraniony – w sprawowaniu sakramentu spowiedzi św. nie powinno być pośpiechu. Bardzo ważne jest również to, aby kapłan sam często się spowiadał. Wtedy właściwie formuje swoje sumienie. Sakrament pokuty i pojednania powinien być również przeżywany w rodzinie – ogromną rolę odgrywa tutaj modlitwa w rodzinie.

– Dla człowieka na pewno bardzo bolesne jest, kiedy nie otrzymuje rozgrzeszenia...

– Spowiednik również bardzo mocno przeżywa taką sytuację, to nie jest łatwe dla kapłana. Ważne jest, aby w takim momencie pomodlić się wspólnie z takim człowiekiem, zostawić go nie z goryczą, ale z przekonaniem, że Bóg go kocha.