BEATA TKACZYK-OZIMEK/KAI: – Które ze słów Papieża z jego wizyty w Polsce szczególnie pozostaną w pamięci Ojca?

O. PROF. JAN ANDRZEJ KŁOCZOWSKI OP: – Nie przemyślałem jeszcze wszystkiego, ale wiele dała mi do myślenia homilia wygłoszona podczas Mszy św. w sanktuarium św. Jana Pawła II. Była to refleksja nad fragmentem Ewangelii według św. Jana, mówiącym o uczniach, którzy w zamkniętym Wieczerniku nie wiedzieli, co robić. Ale przyszedł Jezus do drzwi zamkniętych. Papież zwraca uwagę, że uczniowie przyszli również w następnym tygodniu, lecz chociaż już wiedzieli, że zmartwychwstał, drzwi też były zamknięte. I wtedy Jezus przyszedł jeszcze raz. Ewangelia mówi o uczniu Tomaszu, który prosi o dotknięcie ran Mistrza, żeby uwierzyć. Papież rozwinął to w formie o miejscu, uczniu i księdze. Skoncentruję się tu na miejscu, bo to ono jest ważne.
Wielokrotnie Papież mówi o tym, że miejsce to jest coś, co się otwiera. Słyszeliśmy od Jana Pawła II: „Otwórzcie drzwi Chrystusowi”. To oczywiste, że my, głosząc, zwracamy się do innych i prosimy: pozwólcie, otwórzcie się i bądźcie gotowi do przyjęcia przekazu. Odnoszę wrażenie, że papież Franciszek trochę to poszerzył. Czasami bowiem możemy spotkać się z sytuacją, iż Chrystus jakby puka do nas, do ludzi Kościoła, do środka, do drzwi, ale z zewnątrz, i apeluje, żebyśmy też byli otwarci na to wyzwanie, które przychodzi niejako z zewnątrz.
To jest chyba związane szczególnie z rozumieniem błogosławieństw, które są bardzo mocno związane ze słowami według św. Mateusza, zapisanymi jako słowa, którymi Chrystus będzie nas sądził w Dniu Ostatecznym. Wówczas powie: byłem uchodźcą, a nie przygarnęliście mnie; byłem głodny, a nie daliście mi jeść... W tej scenie Jezus nie przedstawia się jako przedstawiciel jakiejś religii – po prostu jest głodnym człowiekiem i Chrystus się z nim utożsamia.
Papież Franciszek powiedział też, że tylu Chrystusów ciągle ginie na świecie, wciąż zdarzają się te straszne zbrodnie terrorystyczne i każda śmierć jest jakimś wołaniem Chrystusa do nas, do naszych sumień.
Nasunęła mi się myśl o konieczności nowszego spojrzenia na to, co się nazywa Kościołem otwartym. Nie chodzi o multikulti, o rozmywanie katolicyzmu, jak to się czasami formułuje, tylko odwrotnie – należy wyostrzyć wymagania, które stawia Ewangelia, słuchając również głosów, które docierają do nas z zewnątrz, i rozumiejąc je ewangelicznie.
Dla nas w Krakowie przeżywanie tego ostatniego tygodnia było niesłychanym przeżyciem katolicyzmu jako Kościoła powszechnego. Przykładowo: ktoś przychodzi do mnie z wielką flagą z Ugandy i śpiewa „Jezus, Jezus...”. Uderzyło mnie to, że oni nosili tę flagę jako znak swojej tożsamości, jak swoją wizytówkę, przy czym nie oznaczało to, że noszą tę flagę przeciwko komuś. Spotkania z Ugandyjczykami były zresztą bardzo przyjazne, chrześcijańskie, były okazją, by poznać się lepiej. Była to szansa poszerzenia myślenia, które jest swoistą karykaturą tego, co określa się jako multikulti; to nie rozmywanie wszystkiego, tylko spotkanie wielości z zachowaniem różnorodności. Ewangelia jest tym, co budzi ludzi na radość spotkania, które mnie wzbogaca.

– Jakie były, Ojca zdaniem, najważniejsze wydarzenia Światowych Dni Młodzieży?

– Najmocniej przeżyłem minuty, kiedy duchowo łączyłem się z milczeniem Papieża w Auschwitz. To było niezwykłe, że milczenie może być głośniejsze od słów. Mocno poruszył mnie sposób, w jaki Ojciec Święty potraktował więźniów i ocalonych z Holokaustu. To było takie serdeczne, z serca płynące ich objęcie. Papież wielokrotnie mówi o czułości. Nie wstydzi się mówić o czułości, o tym, że miłość wyraża się nie tylko w słowach, ale też dotyka głęboko serce.
Myślę, że jest też ogromny temat do przemyślenia dla teologii małżeństwa. Przekazywanie, dawanie znaków, sygnałów miłości... Łączyło się to z duszpasterskimi uwagami dla małżeństw, przekazanymi z okna przy Franciszkańskiej.
Bardzo poruszyła mnie bezpośredniość Ojca Świętego i sposób jego modlitwy. Nie byłem w Brzegach, ale widziałem Mszę św. w telewizji; to był stojący, medytujący Piotr – Piotr stojący przed Panem w Eucharystii. I ten piękny zachód słońca... Można powiedzieć, że nasza uwaga była podzielona, bo podziwialiśmy i jego, i zachód słońca... A on był cały w Chrystusie! Dla niego nie było zachodu słońca. Najważniejszy jest Pan, tutaj, przed nami. Bez słów można tyle powiedzieć...

– Które słowa – jako Polacy – najbardziej powinniśmy wziąć sobie do serca?

– Moim bólem jest niski poziom zaufania społecznego. My, Polacy, nie ufamy sobie nawzajem, i tak jest na różnych poziomach. W urzędzie trzeba przedstawić mnóstwo papierów, żeby ktoś uwierzył, że nie jestem kłamcą – niejako z założenia obywatel jest kłamcą. I tak jest wszędzie, w każdym miejscu. Jeżeli nie zaufa się ludziom, to człowiek nigdy nie nauczy się ufności. Ten wątek był cały czas obecny.
Odbudowa zaufania społecznego, także naszego życia wewnątrz Kościoła, odbudowa prawdomówności i ufności jest czymś fundamentalnym. To, moim zdaniem, pierwszy konkretny program, a także metoda duszpasterskiego działania.